Sudan’da ‘İsrail boykotunun’ kaldırılması tartışılıyor. İsrail, kararı Hartum ile Tel Aviv arasında imzalanan Barış Anlaşması’nı yürürlüğe koymak için bir hazırlık olarak görüyor.

Sudan’da İsrail ile ilişkiler kurulmasını suç olarak kabul eden yasanın lağvedilmesi için görüşmeler başladı. Sudan Adalet Bakanlığı’ndan bir kaynak tarafından verilen bilgiye göre İsrail Yayın Kurumu’na (IBA) bağlı Makan 33 kanalı, Sudanlı yetkililerin yakın zamanda İsrail ile imzalanan Barış Anlaşması’nı yürürlüğe koyulması hazırlıkları kapsamında İsrail’i boykot etme yasasını kaldırmak için çalışmalara başladığına ilişkin haberi doğruladı.

1958 Yılı İsrail Boykot Yasası adını taşıyan kanun, Sudan ile herhangi bir İsrailli kişi veya kuruluş arasında, şahsi veya kurumsal sözleşme yapılmasını yasaklıyor. Aynı şekilde kanunda İsrail’de şubeleri olan ulusal ve yabancı şirketlerle ilişki kurulmasına ve İsrail menşeli malların Sudan’a girişi ya da topraklarından transit geçişine de izin verilmiyor. Söz konusu kanunun maddelerini ihlal edenlere 10 yıla kadar hapis, para cezası veya her ikisi birden verilebiliyor. Ele geçirilen eşyalara ve sahibinin nakil zamanı hakkında bilgisi olması halinde suçun işlenmesinde kullanılan ulaşım araçlarına el konulmak suretiyle katı cezalar uygulanıyor. Pasaportlar ise İsrail hariç dünyanın tüm ülkelerine seyahat etmesine izin veren bir mühür ile damgalanmış durumda.

İsrail merkezli kanalın Sudanlı bir kaynaktan aktardığı bilgilere göre yetkililer yakın bir zamanda Hartum ve Tel aviv arasında imzalanan Barış Anlaşması’nı yürürlüğe koymaya çalışıyor. Sudan, 1958 Yılı İsrail Boykot Yasası, Barış Anlaşması’nın uygulanmasını engellediği için iki taraf arasındaki ilişkinin ilk temellerini atmak amacıyla bu kanunu iptal etmeye çalışıyor. Kaynak yasanın değiştirilmesinin ve iki ülke arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesinin önünün açılmasının “Sudan Geçiş Dönemi Egemenlik Konseyi’nin öncelikleri arasında yer aldığını” aktardı.

Ancak Şarku’l Avsat’ın ulaştığı Sudan Egemenlik Konseyi’nden üst düzey bir kaynak kanunun iptaline dair bir bilgisi olmadığını belirterek kararın meclise gelmediğini söyledi. Bakanlar Kurulu’ndaki başka bir kaynak ise Bakanlar Kurulu’nun yasanın iptalini tartıştığını belirtti. Ancak daha sonra geri adım atarak “Belki de karar halen Adalet Bakanlığı’ndadır” dedi. İçeriden bir kaynak da bakanlığın İsrail Boykot Yasası’nı kaldırmaya yönelik bir öneriyi incelemeye başladığını teyit etti.

Sudan’ın İsrail ile ilişkilerini normalleştirmeyi kabul edip İbrahim Anlaşmaları’nı imzalamasının ardından doğrudan ilişki kurma imkanı sağlanması amacıyla Boykot Yasası’nın iptali de dahil olmak üzere kanuni ve anayasal düzeyde bir takım değişikliklere sahne olması bekleniyor.

Sudan 6 Ocak’ta ABD ile İbrahim Anlaşmaları’nı imzalamıştı. Anlaşmalar İsrail ile ilişkilerin normalleştirilmesini öngörüyor. ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin, Hartum’a yaptığı tarihi  ziyarette ABD tarafı adına anlaşmaya imza atarken anlaşmayı Sudan tarafından da  Adalet Bakanı Nasruddin Abdulbari imzalamıştı.

İbrahim Anlaşmaları, bölgede barış kültürünü güçlendirmek için Ortadoğu ve dünyanın halkları ve dinleri arasında hoşgörü, diyalog ve bir arada yaşama kavramlarının pekiştirilmesini öngörüyor. Sudan bu adımla Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn Krallığı’ndan sonra anlaşmalara imza atan üçüncü Arap ülkesi oldu.

Sudan hükümeti 14 Aralık’ta İsrail ile ilişkilerin normalleştirilmesine yönelik nihai onayını açıklamış ve buna dayanarak aynı gün içerisinde eski ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo da Sudan’ı teröre destek veren ülkeler listesinden çıkarma kararının yürürlüğe girdiğini bildirmişti. Böylece 1993 yılından bu yana listede olan Sudan’ın adı da söz konusu ülkeler arasından çıkarılmış oldu.

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, Uganda’nın Entebbe şehrinde Uganda Devlet Başkanı Yoveri Museveni’nin düzenlediği toplantıda İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile bir araya gelmişti. Bu durum Sudan’ın dış siyasetinin parametrelerinde sert bir sarsıntıya yol açmıştı. Böylece Burhan’ın adı İsrail yasasının boykot edilmesinden bu yana, bu düzeyde bir İsrailli yetkiliyle görüşen ilk Sudanlı yetkili olarak kayıtlara geçmişti.

Şarku’l Avsat söz konusu dönemde yaptığı bir haberde Burhan’ın İsrail ile ilişkilerin normalleştirilmesine karşı yürütülen kampanyaya cevaben Netanyahu ile yaptığı toplantının Sudan’ın ulusal güvenliğine ve korunmasına yönelik sorumluluğundan ve Sudan halkının üstün maslahatlarını gerçekleştirme arzusundan hareketle gerçekleştiğini aktarmıştı. Sudan daha sonra Abu Dabi’de Burhan başkanlığında bir ABD-İsrail heyetiyle İsrail ile ilişkilerin normalleşmesini konu alan toplantılar yapmıştı. O zamanlar Sudan belirli bir sonuca varmadıklarını duyurmuş ancak aynı heyet Sudan’ı ziyaret ederek başkent Hartum’da müzakerelerde bulunmuştu. Bu da ABD’nin Sudan’ın ismini teröre destek veren ülkeler listesinden çıkarması şartıyla “İsrail ile ilişkileri normalleştirme sürecinin” başlamasından önce gelmişti.

Mesele geçtiğimiz ekim ayında eski ABD Başkanı Donald Trump, Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan, Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu arasında sanal ortamda düzenlenen toplantıda karara bağlanmıştı. Bunun ardından Trump, Sudan ve İsrail’in ülkeleri arasında ekonomik ve ticari ilişkileri başlatma konusunda uzlaşma sağladıklarını açıklamıştı.