Mısır’ın Arap Birliği’ndeki Ağırlığı Konusunda Farklı Yorumlar

rap Birliğinin 71 yıllık tarihinde 8 genel sekreterden 7’sinin Mısırlı olması farklı yorumlara neden oluyor. 1945’te kurulan Arap Birliği’nde, 1979’da merkezin Tunus’a taşındığı dönem dışında Mısırlı isimlerin genel sekreterlik koltuğunu koruması, kimilerince...

1945’te kurulan Arap Birliği’nde, 1979’da merkezin Tunus’a taşındığı dönem dışında Mısırlı isimlerin genel sekreterlik koltuğunu koruması, kimilerince “Mısır’ın Arap ülkeleri üzerindeki siyasi ağırlığı” olarak yorumlanırken bazı uzmanlar ise durumu sadece “Birliğin merkezinin Kahire’de bulunmasından kaynaklanan bir protokolden ibaret” olduğunu belirtiyor. AA muhabirine konuşan uzmanlar, Mısır’ın aday gösterdiği Ahmed Ebu Gayt’ın dün akşam gerçekleştirilen toplantıda Arap Birliğinin yeni genel sekreteri seçilmesi üzerine bu görevdeki Mısırlı ağırlığı hakkında değerlendirmelerde bulundu. Arap Birliği Genel Sekreterliği için Mısırlı eski adaylardan Mustafa el-Fıki, ülkesinin genel sekreterlik görevini korumasının “bölgedeki merkez ve eksen ülke olmasından kaynaklandığını” ileri sürdü. Fıki ayrıca, Mısır’ın kalabalık nüfusu ile de bölgede en etkin ülke olduğunu savundu. Arap Siyasi ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı ve siyaset uzmanı Muhtar Gabaşi de bu durumun “Mısır’ın nüfus bakımından en kalabalık ülke olması ve Arap Birliği merkezinin Kahire’de bulunması” ile bağlantılı olduğunu söyledi. Gabaşi, “Mısır en güçlü Arap ordusuna sahip. Aynı zamanda Arap Birliği Mısır’da kuruldu ve Tunus’a taşınan yıllar istisna, bugüne kadar merkezi hep burada bulunuyor” dedi. Gabaşi, Ebu Gayt’ın Birliği geliştirme ve yeni bir birlik tanımı ortaya koyabilme yeteneğine göre Mısır’ın, Arap Birliğindeki siyasi ağırlığının gelecek dönemde tespit edileceğini kaydetti. Buna karşılık Kahire Üniversitesi Siyasal Bilimler Profesörü Hasan Nafia ise Mısır’ın genel sekreterlik koltuğunu korumasını siyasi ağırlık ile ilişkilendirmenin doğru olmadığını, durumun yalnızca merkezin Kahire’de bulunmasından kaynaklanan bir protokolden ibaret olduğunu ifade etti. Bu görev için Mısır’ın dışında başka ülkeden aday çıkmadığına işaret eden Nafia, “Seçildi çünkü bir alternatifi de yoktu” dedi. Birliğin merkezinin Tunus’a taşındığı 1979 yılında Tunuslu Şadli el-Kalibi’nin söz konusu göreve seçildiğini hatırlatan Nafia, “Eğer merkez başka bir ülkeye taşınırsa genel sekreter de büyük ihtimalle bu ülkeden seçilecek. Yani durumun siyasi ağırlıkla bir ilgisi yok” diye konuştu. Nafia, bu koltuğun, Arap ülkeleri düzeyinde etkili olmadığını, “Genel sekreter icraattan çok sadece protokol görevini yürütür” görüşünü dile getirdi. Arap Birliğinin dün akşam yapılan toplantısında, Mısır’ın aday gösterdiği Ahmed Ebu Gayt, Birliğin yeni genel sekreteri seçilmişti. – Ahmed Ebu Gayt kimdir? Mısırlı diplomat Ahmed Ebu Gayt (73) Mübarek döneminin son Dışişleri Bakanı olarak görev yapmasının ardından uzak kaldığı diplomasi görevine Arap Birliği Genel Sekreterliğine seçilerek geri döndü. Mısır Dışişleri Bakanlığı görevini 2004–2011 yılları arasında yürüten Ebu Gayt, 25 Ocak Devrimi’nin ardından siyaset sahnesinden uzak kalmayı tercih etmişti. 1964 yılında Ticaret Fakültesini bitirdikten iki yıl sonra Dışişleri Bakanlığında göreve başlayan Ebu Gayt, çeşitli Mısır elçiliklerinde çalışmasının ardından 1987 yılında Birleşmiş Milletler (BM) Nezdinde Mısır Daimi Temsilci Yardımcısı, 1999 yılında da Mısır Daimi Temsilcisi oldu. Gayt, 7 yıllık görevi boyunca Arap İsrail ilişkileri, İran, Hamas, Hizbullah ve Arap Baharı süreci konularındaki duruşu ile ön plana çıktı. Şubat 2008’de İsrail’in Gazze’ye uyguladığı ağır ambargo döneminde yaptığı bir konuşmada Gayt, Hamas üyelerinin Mısır sınırına düzenlediği baskınla ilgili olarak, Mısır sınırına saldırmaya çalışanların “ayaklarını keseriz” demişti. Gayt’ın Hamas’ın İsrail’e attığı füzeleri “İsrail’in kumlarında kaybolan komik ve karikatürlük bir senaryo. Bu ancak İsrail’e Filistinlileri vurması için fırsat vermektir” diye nitelemesinden sonra Hamas, İsrail’in Gazze’ye düzenlediği saldırılara karşılık Telaviv’i vurmuştu. Yeni genel sekreter, ayrıca İran ve Hizbullah’a yönelik eleştirilerinin yanı sıra Tunus ve Mısır devrimlerine karşı negatif tutumuyla da biliniyor. Selefi Nebil el-Arabi gibi Gayt da göreve gelmesiyle Suriye, Yemen, Libya, Irak, Lübnan, Mısır ve barış arayışındaki Filistin’deki kriz yarışında ağır bir yükümlülük üstlenecek. Diplomatik görev bürokrasisine yakın olan Gayt, İsrail ile eski ilişkileri güçlü bir aday olarak, dondurulmuş Filistin barış dosyasında Fransa’nın barış konferansı teklifiyle eşzamanlı olarak yeni ilişkileri tekrar başlatabilir. Arap Birliği Genel Sekreterliği görevini, 25 Ocak devriminin ardından askeri konsey döneminde Mısır dışişleri bakanı olan ve ardından bu göreve getirilen Nebil el-Arabi yürütüyor. Arabi, sadece bir dönem genel sekreterlik görevinde bulundu. Mısır yönetiminin ikinci dönem için aday göstermediği Arabi’nin görev süresi gelecek temmuz ayında doluyor. Arabi’den önce Amr Musa iki dönem aynı görevde bulunmuştu. Kaynak: AA