Güneybatı Asya’da Ticaret Savaşları Başlıyor

Çin’e ait uçak gemisi Liaoning’in Pakistan’a satışının gündeme gelmesiyle ilgili haber ile birlikte Çin – Pakistan arasındaki işbirliğine değinmiş, özellikle Çin ve Pakistan’ın ortak işlettiği bir liman olan Gwadar limanına dikkat çekmiştim.

Çin’e ait uçak gemisi Liaoning’in Pakistan’a satışının gündeme gelmesiyle ilgili haber ile birlikte Çin – Pakistan arasındaki işbirliğine değinmiş, özellikle Çin ve Pakistan’ın ortak işlettiği bir liman olan Gwadar limanına dikkat çekmiştim.

Çin ve Pakistan arasındaki bu birlikteliğin karşısında olan Hindistan da yeni bir girişimde bulunacak.Konumu itibariyle Bandar Abbas limanı tehdit altında olan ve sık sık yaptırımlara maruz kalan İran ile birlikte İran’daki Chabahar limanını 26 Şubatta yapılacak ‘’Chabahar Günü’’ adlı konferansta teşvik etmeye hazırlanıyor. İran’ın Hindistan’a atadığı yeni büyükelçi olan Ali Chegeni’nin ‘’The Hindu’’ gazetesi ile yaptığı röportaja göre İran hükumeti Pakistan sınırından Hürmüz boğazına doğru 1000 kilometrelik bir kıyı şeridi boyunca petrol rafinerileri, LPG - LNG tesisleri, petrokimyasal üretim tesisleri, demir – çelik tesisleri ve diğer projeler için geliştirilecek bir alan tahsis edecek.

Şimdilik petrol ürünlerinin ön plana çıkmasının nedeni de şudur; İran, Irak ve Suudi Arabistan ile beraber Hindistan’ın en büyük 3 petrol tedarikçisinden biridir. Özellikle Hindistan’ın en büyük konteyner limanı olan Mumbai limanı, Chabahar’ın Hint Okyanusundaki en önemli ortağı olacak. 2 yıl önce Mumbai limanı, kıyıda yaşadığı yoğunluğa bağlı sorunlar nedeniyle limana ulaşacak yeni kanallar üzerinde çalışmaya başlamıştı. 44 kilometrelik kanallar ile limana giriş çıkışların düzenli hale gelmesi ve demirleme süresinin kısalması hedefleniyordu. Chabahar sayesinde oluşturulacak yeni rotalar ile Mumbai üzerindeki yoğunluk azalacak. Büyükelçi Chegeni, kurulacak limanın sadece ABD yaptırımlarına karşılık olarak düşünülmemesi gerektiğini de sözlerine ekledi.

Chegeni’ye göre Chabahar limanı ile Afganistan – Pakistan ve İran sınırının kesiştiği yerde olan İran şehri Zahedan’a bağlandığında farklı fırsatlar ortaya çıkacak. İranshahr’dan Chabahar’a 200 kilometrelik bir gaz boru hattı ile beraber, Zahedan – Chabahar arasında da 500 kilometrelik bir demiryolu projesi için imzalar atılmıştı.Projeye dair haberlere göre maliyeti 1,6 milyar doları bulan demiryolu tamamlanınca ülkenin en stratejik Tahran – Zahedan demiryolu hattına da ulaşmış olacak.

Bu noktada eklemek isterim ki 2016 yılında imzalanan anlaşma ile Hindistan, Afganistan ile İran arasındaki ticaret aratacak çünkü bu liman ile birlikte Hint denizi ile Basra körfezinin önemli bir kavşağına çıkmış olacak. Afganistan’ın 2017 yılında hayata geçirdiği Lapis Lazuli ticaret koridoru ile Avrupa’ya açılma süreci başlamıştı. Konumu itibariyle İpek Yolu’nun alternatif bir rotasına ev sahibi olan Afganistan,böylece İpek yolu ve Baharat yolu arasındaki kilit ülke halini alacak.

Afganistan’ın da en az Hindistan ve İran kadar, Pakistan ile olan ilişkileri de sorunludur. Pakistan ile Afganistan sınırının adı olan tartışmalı Durand hattı ve Peştunistan meselesi, iki ülkenin birbirine karşı yürüttüğü strateji ve dış politikanın ana eksenidir. Dolayısıyla Chabahar limanına dair yapılan anlaşma metninin altındaki Afganistan imzasına şaşırmamak gerekir. Hindustan Times haberine göre Hindistan, bu limanı Orta Asya ülkelerine de erişim fırsatı olarak görüyor. Chabahar’ın Türkmenistan’a ulaşması akabinde Orta Asya ülkeleri de Hint denizine açılmış olacak.

Bu süreçte Çin ve Pakistan karşısında Afganistan - İran ve Hindistan’ıbir araya getiren olaylar zincirine Şubat ayı içinde iki terör eylemi eklendi. 13 Şubat tarihinde İran İslam Devrim Muhafızları mensubu 27 askerin bombalı saldırı sonucu ölmesi ve saldırıyı Pakistan’ın Belucistan eyaletinde üsleri olan Ceyş-ülAdl isimli örgütün saldırıyı üstlenmesi yüzünden iki ülke arasındaki ilişkiler gerildi.

Ertesi gün bu sefer Keşmir’de Hindistan kontrolündeki bölge olan Cammu Keşmir kısmında, Hint yetkililere göreson 30 yılın en büyük saldırısı gerçekleşti. Saldırıda 44 Hint askeri öldü 20 asker yaralandı. Saldırıyı yine Pakistan merkezli Ceyş-i Muhammed adlı örgüt üstlendi. Bu iki saldırının ardından özellikle Hindistan ve İran ilişkilerinin daha da sıkı bir hale geleceğini söylemek mümkündür.

Hindistan’ın saldırıdan hemen sonra aldığı karar ile Pakistan’dan ithal edilen mallar üzerindeki gümrük vergisini %200’e çıkarmasını Güneybatı Asya’da ticaret savaşlarının başlaması adına ilk girişim olarak değerlendirebiliriz.Hal böyle olunca Güneybatı Asya sahillerinde deniz suyu sıcaklığı, jeopolitik ve jeostratejik koşullardan dolayı her geçen gün artmaya devam edecek.