ABD anayasas�n� yazarken Kuran�� da kaynak ald�lar
��slam ve Kurucu Babalar� kitab�n�n yazar� Profes�r Spellberg �Kuruculardan Jefferson, yeni kurulan bir �lke i�in yeni bir hukuk sistemi bir anayasa yazmaya �al���yordu. Kuran-� Kerim�i asl�nda Amerika i�in bir kar��la�t�rmal� hukuk kayna�� olarak inceliyordu� ded
ABD Ba�kan� Barack Obama’n�n geçtimiz günlerde cami ziyareti ve ard�ndan yapt��� aç�klamalar tarihte Amerikal� yöneticilerin Müslümanl�k ile ili�kilerinin gündeme gelmesine neden oldu. Yazar�m�z Serdar Turgut 6 �ubat’taki kö�esinde bu konuya de�inirken ABD’nin kurucu babalar� içinde yer alan Thomas Jefferson’un ölümünden sonra kütüphanesinde çok okundu�u belli olan bir Kuran bulundu�unu yazd�.
Turgut, mesele çevresindeki tart��malara referans olarak Denise Spellberg taraf�ndan kaleme al�nan “Thomas Jefferson’s Qur’an: Islam and the Founders “ (Jefferson’un Kuran’�: �slam ve Kurucu Babalar) adl� kitab� gösterdi. Teksas Üniversitesi profesörlerinden Spellberg, ABD tarihinde Beyaz Saray’�n �slam’la ili�kisini Habertürk’e anlatt�:
ABD’nin kurucu babas�n�n kütüphanesinde bir Kuran-� Kerim oldu�unu nas�l ke�fettiniz?
Asl�nda Columbia Üniversitesi’ne Ortado�u tarihi alan�nda doktora yapmaya gitmi�tim. Amerika’y� kuranlar�n �slam üzerine dü�ündüklerini gördü�ümde �a��rd�m. Kurucu babalardan Thomas Jefferson’un kütüphanesinde bir Kuran-� Kerim olmas� ilk ipucum de�ildi. �ngiliz siyaset teorisyeni John Locke’un bir atf�na rastlad�m, diyordu ki: “Ne pagan, ne Muhammedi, ne de Musevi... Dini yüzünden milletler toplulu�undan (commonwealth) d��lanmayacak.” O zaman anlad�m ki, Jefferson kimin yeni kurulan Amerika’da vatanda� olabilece�iyle ilgili çok yo�un dü�ünüyor. Ve bu 1776’da oluyor. Ba��ms�zl�k Deklarasyonu’nu kaleme almadan 11 y�l önce, 1765’te bir Kuran-� Kerim kopyas�n� edinmi� olmas� çok önemli. Çünkü o tarihte Thomas Jefferson bir hukuk ö�rencisiydi. Kuran’� o dönemde birçok Bat� Avrupal� H�ristiyan’�n gördü�ü gibi görüyordu: Bir kanun kitab�.
Jefferson’un 40 ciltlik notlar�n� okudum; ya detayl� not almad��� için ya da büyük bir yang�n ar�ivini küle çevirdi�i için Kuran’a yönelik yorum ve notlar�n� bilmiyoruz. O dönemde tercüman George Sales’in �slam Peygamberi’nin “Araplar�n kanun koyucusu” oldu�una yönelik yorumuyla yak�ndan ilgilendi�ini dü�ünüyorum. Jefferson yeni kurulan bir ülke için yeni bir hukuk sistemi, bir anayasa yazmaya çal���yordu. Kuran-� Kerim’i asl�nda Amerika için bir kar��la�t�rmal� hukuk kayna�� olarak inceliyordu.
Kitapta Jefferson’un �slam’a dair okumalar�n�n onun vatanda�l�k kavram�n� �ekillendirmesinde de rolü oldu�undan bahsediyorsunuz. Nas�l bir etkiydi o?
18. yüzy�l’�n Virginia’s�nda ço�unlukla bir eyalet dini, bir kurum olarak din vard�; H�ristiyanl�k. Jefferson’un Virginia’da yapmaya çal��t��� bu kurumla�m�� inanc�n (Anglikan H�ristiyanl�k) bask�nl���n� sona erdirmekti. Daha geni� tan�ml� ve kapsay�c� bir vatanda�l�k tan�m� üzerine çal��ma yap�yordu. Bunu yapabilmek için, H�ristiyanl�kla siyasi güç aras�ndaki ili�kiyi ya da kimin siyasi gücü elinde bulundurabilece�iyle ilgili ili�kiyi kesti.
Bugün Amerika’n�n gücünden bahsedenler, buradaki �rklar�n, etnisitelerin, dinlerin çe�itlili�inden bahsediyor. Ama o gün çe�itlili�in anlam� Protestanlar�n farkl� gruplar�yd� sadece. �nanc�n�z sizin siyasi bir makama seçilmeniz için engeldi. Jefferson bunu bitirmeye çal���yordu.
Tam da bu noktada Müslümanlarla ilgili fikirleri önemli. Sizce bugün Müslümanlar tamamen “Amerikal�” say�l�yor mu?
Hem Müslüman, hem de Amerikal� olabilirsiniz diyen siyasetçilerin say�s� gitgide art�yor, Hillary Clinton da, Bernie Sanders da söyledi. Sorun �u ki baz� siyasi figürler toplumu �slam üzerinden bölmeye çal���yor. Obama ilk dönem seçilmeden önce, �slam’la ba�lant�s�n� ona leke sürmek için kullanmaya kalkt�lar. Bu yeni bir tarz de�il. 18. yüzy�lda da John Adams, Jefferson’a kar�� ba�kanl�k yar���ndayd� ve onu Müslüman olmakla suçluyordu, kâfir olmakla suçluyordu, yani inançs�z bir H�ristiyan, ba�kan olmay� hak etmeyen birisi. ABD’DE �LK MÜSLÜMAN TÜRK’TÜ!
Amerika’ya �slam ne zaman geldi? Yollar ne zaman kesi�ti?
Bu iyi bir soru. Mesela 17. yüzy�lda New York’ta baz� �ah�slar�n kay�tlar� var, Kuran-� Kerim bulundurduklar�na dair. Bunlardan baz�lar� muhtemelen Afrika kökenliydi ve Hollanda’n�n Atlantik ticaretinde sat�lm��t�. Baz� kaynaklar bu ki�inin Türk oldu�unu söylüyor. Tabii Türk ve Müslüman o zaman e�anlaml�yd�. Avrupal�lar�n zihninde Osmanl�lar�n önemi sebebiyle böyle kullan�lmaya ba�lanm��t�. Baz� tarihçiler Kristof Kolomb’un yan�nda gizli Müslümanlar�n da oldu�unu iddia eder. Jefferson’un sahip oldu�u kölelerin kay�tlar�na bakt�m. O dönemde Müslümanlar� tespit edebilmenin tek yolu isimlerine bakmak ya da Arapça bilip bilmediklerine. �badetlerini aç�ktan yapmalar� onlar için tehlikeliydi. Mesela kurucu babalardan George Washington’un en az 2 Müslüman kölesi vard�, bunu “mal varl���” listesinden biliyoruz. Jefferson için kan�tlayam�yorum ama mümkün.
DAE� TRAVMASI ETK�L� OLDU Trump’�n dini bir araç olarak kullan�p sözlü sald�r� yapmas� asl�nda yeni de�il diyorsunuz. Bu patern hep vard�. Ancak �u anda �slam kullan�larak yap�l�yor. Bu ABD’nin 11 Eylül travmas�n� atamam�� olmas�ndan m� kaynaklan�yor?
Benim üzüldü�üm Amerikal�lar�n çok k�sa bir tarih haf�zas� olmas�. Trump’�n bir New Yorklu olarak eminim hâlâ zihninde bir yerlerdedir ve birçok New York’lu için de bu çok travmatikti, ancak bu �slam kar��t� söylemi ate�leyen Paris ve California San Bernardino’daki gibi DAE�’ten ilham alan terör sald�r�lar�, Amerikal�lar�n içlerinde ya�ayan insanlara kar�� savunmas�z hissetmeleri. Trump’�nki sadece popülizm de�il “nativizm”, yani “yerlicilik”. Çünkü “ötekiler” ona göre sadece Müslümanlar de�il Hispanikler de. n
Donald Trump dünyan�n en güçlü ülkesine ba�kan olabilir mi? Madem bu �slamofobi dalgas�nda iyi bir sörfçü, bu dalga onu ba�kanl��a ta��r m�?
Amerikal�lar�n ço�unun onu seçilebilir buldu�una bir dakika bile inanamam. Dürüst olmak gerekirse birçok insan bu kadar yol kat etti�i için �okta. OBAMA'NIN MESAJI Ba�kan Obama’n�n geçti�imiz günlerdeki cami ziyaretinin sebebi de bunlar m�yd�?
Bu ziyareti yapabilmesinin bir sebebi, makam�nda son senesi olmas�. Bu beni y�llard�r rahats�z ediyor. �slamla ili�kili oldu�u dü�üncesi kar��tlar� taraf�ndan öyle sömürüldü ki, ba�kan seçildi�inde bile camiye gidemedi, ta ki onun için siyasi bir götürüsü olmayacak noktaya gelene kadar. Cumhuriyetçi Parti’de Trump ve Carson gibi �slam kar��tlar�na cevaben de bunu yapt���n� dü�ünüyorum. Müslümanlar�n da buraya ait oldu�u mesaj�n� veriyor. Haberturk
YAZARLAR
Prof.Dr.Abdullah KAHRAMAN
Covid-19 A��s� �zerinden Medeniyet ve Uygarl�k Fark� Devam�...
FOTO GALER�
Time Alem � 2015 Yasal uyar� : Sitemizdeki t�m yaz�, resim ve haberlerin her hakk� sakl�d�r. �zinsiz ve kaynak g�sterilmeden kullan�lmas� kesinlikle yasakt�r.