40 bin Irakl� Suriye�deki Hol Kamp��nda ya��yor: Yar�s� �lkesine d�nmek istiyor

Suriye’nin kuzeydo�usundaki Haseke kentinde bulunan Hol Kamp�, büyük bir bölümü Irakl� kad�n ve çocuklardan olu�an on binlerce göçmene ev sahipli�i yap�yor.

Say�lar� az olmakla birlikte baz�lar�, radikal DEA� örgütünün hakimiyeti veya Ha�di �abi çat�s� alt�nda faaliyet gösteren �ran destekli milislerin sald�rgan eylemleri nedeniyle ülkeden kaçarak kendi iste�iyle kampa gelmi�. Kampta kalan Irakl�lar�n büyük bir k�sm� ise DEA�’�n Suriye’deki son toprak parças� olan Ba�uz kasabas�n�n geçen y�l bu dönemlerde örgütün kontrolünden ç�kmas�n�n ard�ndan buradan getirilen DEA� sava�ç�lar�n�n e�lerinden ve çocuklar�ndan olu�uyor.

Hol Kamp�’nda bugün 40 binin üzerinde Irakl� kal�yor. Yani 68 bin ailenin yakla��k 9 bini Irakl�lardan meydana geliyor. Bunlar�n büyük bir bölümünü, DEA� saflar�nda ölen veya Ba�uz’un örgüt kontrolünden ç�kmas�n�n ard�ndan teslim olan sava�ç�lar�n e�leri ve çocuklar� olu�turuyor. Suriye’deki Kürt yöneticileri ve ABD’nin talebine ra�men Ba�dat yönetimi bu ki�ilerin dönmesini reddediyor.

Irakl� bir aile

Irak’�n Musul kentinden gelen 50’li ya�lar�ndaki �eyma, 2015 yaz�nda memleketinde ya�anan çat��malar s�ras�nda DEA� saflar�nda sava�an kocas�n� ve büyük o�lunu kaybetmesinin ard�ndan geriye kalan ailesiyle birlikte Irak’�n Suriye s�n�r�ndaki El-Kaim kentine göç etti. Burada da çat��malar�n �iddetlenmesi üzerine s�ras�yla Suriye’nin Deyri Zor k�rsal�nda bulunan Ebu Hammam köyüne, ard�ndan Hecin, Susa ve �ufa köyleri ve son olarak Ba�uz kasabas�na yerle�tiler.

Ailesini ne k���n so�u�undan ne de yaz�n kavurucu s�cakl���ndan koruyan çad�r�n alt�nda ellerini iç içe geçirmi� halde oturan �eyma, “Ben ve üç k�z�m ç�kt�k. Biri 10 ya��nda di�eri 5 ya��nda iki erkek çocuk bu çad�rda benimle birlikte kal�yor” dedi.

Çad�ra koyulan sade kanepelerle ev ortam� olu�turulmu�. Üst üste konulan tabak ve ka��klar�n oldu�u k�s�m mutfak olarak kullan�yor. Çad�r�n di�er bir kö�esinde koyu gri renkli bir örtüyle ayr�lm�� banyo bulunuyor. Giri�inde bir eski bir Arap hal�s� serili olan çad�r�n için küçük bir kö�e de ki�isel ihtiyaçlar�n giderilmesi için ayr�lm��. Üzerinde BM Mülteciler Yüksek Komiserli�inin amblemi bulunan bir de dolap bulunuyor.

�eyma’n�n kendisini tan�tmas�n� istedi�i büyük k�z�, �u ifadeleri kulland�;

“Ben Hayfa. 30 ya��nday�m. Halen örgütün saflar�nda sava�an ancak ak�betini bilmedi�im bir sava�ç�yla evliyim. Muhtemelen öldü. Ba�uz’da ondan bir k�z�m oldu. �u an bir buçuk ya��nda.”

Söze bu sefer en küçük karde�leri giriyor, “Ben Veddad. En küçükleri benim. Fasl� bir sava�ç�yla evliydim. Yakla��k 2 y�l önce Hecin’deki çat��malarda öldü. Evlendi�imde ya��m 14’tü. �u an 17 ya��nday�m. Ondan bir k�z�m oldu. O da �u an 1 ya��nda” dedi.

�eyman�n ortanca k�z� Berhe ise susuyor ve tek k�z�na bak�yordu. Gözlerinden ya�lar dökülmeye ba�lad�. Karma��k duygular�n� anlatmak amac�yla söze �öyle girdi, “Bilmiyorum. (K�z�) büyüdü�ünde ona ne anlataca��m� bilmiyorum. Babas� kimdi? Nas�l öldü? �iddetli sava�lar yüzünden göç etti�imiz yerlerin isimlerini ona sayacak m�y�m?”

Irak s�n�r�na yakla��k 30 kilometre uzakl�kta bulunan Suriye’nin bu çöl bölgesinde yazlar� s�cakl�k 45 derecenin üzerine ç�k�yor. 90’l� y�llarda 20 bin ki�ilik kapasiteyle kurulan kampta kalanlar�n say�s�, Ba�uz sava��n�n ard�ndan 70 bine yükseldi.

Öfke ve sorular

Bu kampta yakla��k bir y�ldan bu yana art�k sorular öfkeli bir tonla ve yüksek sesle dile getirilmeye ba�lad�. Kamp�n ortas�ndaki çar��da toplanan Irakl� kad�nlar ba��rarak, �u sorular� dillendiriyor: “E�lerimiz nerede? Neden serbest b�rak�lm�yorlar? Ba�dat hükümeti dönmemize neden izin vermiyor?” Son zamanlarda s�kça tekrarlanmaya ba�layan bu sorular cevaps�z kal�yor.

Hol Kamp�, 2016’dan beri Irakl�lar� kabul ediyor. Hol Kamp� Konseyi’nde Irakl� mültecilerden sorumlu olan Adnan el-Ubeydi, “2018’in sonuna kadar 50 bin ki�i gönüllü olarak döndü. Ancak yakla��k bir buçuk y�ld�r Ba�dat hükümeti dönmek isteyen vatanda�lar�n� reddediyor” dedi.

Kamp yönetimi 20 bin Irakl�n�n BM’ye ba�l� örgütlerin gözetiminde ülkesine dönmek istedi�ini belirtiyor. Nitekim dönmek isteyen aileler Irak’ta birçok bölgeyi kontrol eden Ha�di �abi milislerinin kendilerine sald�rmalar�ndan endi�e ediyor.

Ubeydi, dönmek isteyenlerin isim listesini Ba�dat hükümetine ilettiklerini belirterek, “BM Mülteciler Yüksek Komiserli�i ve Uluslararas� K�z�lhaç ve K�z�lay Hareketi yoluyla listeler iletildi. Her defas�na bize tahliyelerin ba�lat�lmas� için onay mektubu geliyor ve tahliyeler ba�l�yor. Fakat bilmedi�imiz sebeplerden ötürü yeniden durduruluyor” diye konu�tu.

30’lu ya�lar�ndaki Ay�e, kald��� çad�r� k�yafet ve makyaj malzemeleri satan bir dükkana dönü�türdü. Kamp�n ço�unlu�unu olu�turan kad�nlar buraya sava�tan kaçarken üzerlerinde bulunan k�yafetle geliyor. Ay�e, Irak’�n El-Kaim kentinden geldi. DEA� saf�nda sava�an e�ini El-Kaim’deki çat��malar s�ras�nda kaybetti. Ay�e, “Renkli ve nak��l� elbiseler sat�yorum. DEA�’�n oldu�u günlerde hep giymek istedi�imiz elbiselerden. Çünkü bizleri sürekli siyah giymeye zorluyorlard�” dedi.

Çad�r dükkan�n önünde bulunan ipin üzerinde, kamptaki kad�nlar�n giydi�i siyah elbiselerin aksine k�rm�z�, sar�, ye�il ve mavi gibi farkl� renklerde k�yafetler as�l� duruyor.

Irak'�n kuzeyindeki Hadise kentinden iki y�l önce kampa gelen 28 ya��ndaki Hatice, burada ailesiyle birlikte kal�yo 

Hatice, “Cehennemde ya��yordum. Evimin kar��s�nda DEA�’�n bir merkezi vard�. Militanlar� her gün görüyordum. ��kence yap�lan ki�ilerin ç��l�klar� duyabiliyordum. E�im ve çocuklar�mla birlikte DEA�’tan kurtuldum. Bu çad�r�n alt�nda oturmay� DEA�’�n hakimiyeti alt�nda ya�amaya veya mezhepçi milislerin ve Ha�di �abi’nin tahakkümü alt�ndaki bir ülkeye dönmeye tercih ederim” diye konu�tu.

Kamp Müdiresi Macide Emin, �arku’l Avsat’a yapt��� aç�klamada, mültecilerin durumuyla ilgili olarak Kuzey ve Do�u Suriye Özerk Yönetimi ve Irak hükümetiyle ileti�im halinde olduklar�n� söyledi.

Irak hükümetinden resmi bir heyetin kamp� ziyaret ederek incelemelerde bulundu�unu anlatan Emin, heyetin Irakl� mültecilerin BM gözetiminde dönü�lerini sa�lama taahhüdünde bulundu�unu belirtti.

Emin, “Geçen y�l�n ba��ndan bu yana Ba�dat yönetiminden kaynakl� baz� sebeplerden ötürü Irak’a dönü�ler durdu. Geri dönmek isteyen ki�ilerin isim listesini teslim ettik. Onaylanmas�n� bekliyoruz. Henüz bir sonuç yok” dedi.

Kamp�n içinde bulundu�u ko�ullar� ‘oldukça zor ve felaket’ diye niteleyen Emin, on binlercesinin insani yard�mlara ihtiyaç duydu�unu ifade etti.

Kamptaki Irakl� ailelerin, ülkelerinde �ahit olduklar� sava� manzaralar�ndan dolay� beden ve psikolojik sa�l�klar�n�n zarar gördü�ünü belirten Emin, “Bu ailelerin ve çocuklar�n dinlenmesi amac�yla k�s�tl� imkanlarla bir park alan� olu�turduk” dedi.

60’l� ya�lar�ndaki Azu �nad, e�i ve çocuklar�yla birlikte kampta kal�yor. Irak’�n kuzeyinde halihaz�rda farkl� silahl� taraflar�n kontrolündeki Sincar da�lar�ndan buraya gelen �nad, dönü� için güvenli�in sa�lanmas� �art�n� ileri sürüyor.

�nad, “2017 yaz�ndan beri burada ya��yoruz. Güven ortam� sa�lanmadan dönmek istemiyoruz” diye konu�tu.

Kamp�n çar��s�nda, hal� satan çad�r dükkanlar�ndan, kebap yapan lokantalara laz�m olabilecek hemen her �eyi bulmak mümkün. Dükkanlar�n sahipleri genelde Irakl� veya Suriye uyruklu oluyor. Çar��n�n ortas�nda farkl� lehçelerle konu�an çocuklar�n sesleri duyuluyor.

Cevahir isimli 45 ya��ndaki Irakl� kad�n, art�k sabr�n�n tükendi�ini ifade ediyor. Cevahir, “Daha ne zamana kadar burada kalaca��z? Dünya ya�ad���m�z dram� görüyor mu? Irak hükümeti burada nas�l ya�ad���m�z� biliyor mu? Ne zaman dönece�iz?” diye sordu.